KOSOVA'DAKI DUGUN GELENEKLERI

Bir çok yandan Türkiye ile benzeşen Kosova, düğün adetleriyle de benzerlik göstermektedir. Ancak Kosova da azınlıkların çok olması beraberinde kültür farklılıklarını getirmiştir. Bu yüzden yazıyı sizin için üç kategoriye ayırıp öyle yazacağım. İlk olarak kültür ve değerlerine çok önem veren Arnavutlarla başlamak istiyorum.

Arnavut Gelenekleri:

Düğün öncesi damadın evinde kutlamalar gerçekleşir ve eve gelinin geleceği bütün mahalleye duyurulur. Özellikle yazın davul ve zurnaları duymamak elde değil. Üç mahalle aşağıdaki düğünün müziğine kendi evinden katılabilme gibi bir kolaylığın oluyor o gürültüde. Her neyse…Düğünün olacağı yere ulaşmadan önce çiçeklerle süslenmiş arabalarla gelin evine gidilir. Gelin, gelen herkesin elini tek tek öpmek zorundadır. El öpülüp, alına getirildikten sonra göğüs hizasına geri getirilir. Üç hareketten oluşan bu olay yorucu olsa da hiçbir zaman es geçilmeyen geleneklerden bir tanesidir. Bu sırada geline ek olarak bir de kırmızı duvak takılır. Bu duvak kadının iyiliğini göstermek ve kötü olayları bu kadından uzak tutmak için takılır. Gelinin kapıdan çıkmasıyla birlikte hiçbir zaman anlayamayacağım geleneklerden biri gerçekleşir. Kayınvalidesi, gelinin gidecekleri köprüye ulaşana kadar ağzında tutması için demir para yerleştirir. Arabalara binildikten sonra, şehirde kornalara basılı bir şekilde tur atılır ve şehre en yakın köprüye gidilir. Köprüden geçerken, gelin ağzındaki parayı dereye fırlatır…Bu şekilde kötülüklerin onlardan uzak duracağına inanılır. Aslında Arnavut düğünlerindeki bütün gelenekler, nazarın çiftten uzak durulması üzerinedir. Düğün yerine gitmeden uğranacak son bir durak vardır ve maalesef ki bu durak yolun en başı, damadın evidir. Gelinin güzelliği komşularla gösterilmek için getirilir, mahalle toplanır ve düğün yerine gidilir. Ancak bu sırada her zaman gerçekleşmeyen ve bu yüzden bunu yaşayan kadınların şanslı sayıldığı bir durum var . Evde yeni doğmuş olan bir bebek varsa, bebek kırmızı bir bezle sarılır ve gelin tarafından öpülür. Buradaki amaç, gelin bütün ev sakinleri tarafından sevilmiştir ve yeni doğmuş olan oğlanın geleceğinde de en az bu gelin kadar güzel ve iyi bir gelin istenir.

Yorucu bir turdan sonra düğün eğlencesine kaptırma zamanı. Ancak bütün gelinler için eğlencemi emin olamadım! Çünkü Arnavut düğünlerinde gelinlik giyen tek kişi yeni gelin değildir! Son aylarda evlenmiş olan kadın davetlilerin hepsi gelinlik giyer! Böyle bir durumu hangi kadın yaşamak ister tartışılır ama Arnavutluk’ta bu gelenek haline gelip normalleşmiştir. Çok okudunuz, araya ihtiyacınız olduğunu düşünüyorum. Size tipik halk danslarından bahsetmeyeceğim burada. Gelin de her Arnavut düğününde gerçekleşen ve gelenekleşen eğlenceli “Penguen dansına” bir bakalım.

Türk gelenekleri:

Bu şarkı bütün gün kulağınızda çınlayacak benden söylemesi. Biz devam edelim. Sırada Türk kesimi var. Türkiye ve Kosova Arnavutların düğünlerinin bir karmaşası olarak düşünülebilir. Salonlar kapatılıp, yemekli, görkemli düğünler gerçekleşir. Sadece damadın katıldığı ve geri kalanların kadınlardan oluşan düğün şekilleri de vardır ve bunlar “Cuma” diye adlandırılır. Tam bir kadınlar matinası… Son zamanlarda kına yakma da geleneklerimi arasına girmiş bulunmaktadır. Her ne kadar Türkiyede’ki gibi acılı şarkılar söylenip gelin ağlatılmasa da kına yakılır ve eğlenceli müziklerle bir bekarlığa veda partisi olarak kutlanır. Türk düğünlerinin en dikkat çektiği kısım “çityan” olarak nitelendirilen yöresel kıyafetlerin giyildiği kısımlardır. El emeği olan bu kıyafetler görkemli ve gelin de dahil olmak üzere, gelinin yakını olan kadınların giydiği kıyafetlerdir. Nikah zamanına gelince ise gelinlik giyilir. Çityan örneklerinden birkaç tanesi:

Goran Gelenekleri:

Yukarıda saydıklarımdan daha az görünen ama aralarında en ilginç ve en görkemli geleneğe ve gelinliğe sahip olan kısma, Goranlar’a geldi sıra. Açıkçası bu konuda yazmaktan çok, görmeniz gerektiğini düşünüyorum. Özet geçecek olursam, gelinin yüzünün boyanması saatler sürer ve üzerindeki beyaz halkalar ,temizliği ve saflığı simgeler. Hayatının yüzündeki beyaz halkalar kadar temiz geçmesi dilenir. Gelin gerisine beraber bakalım…